We schrijven 1815. Nathan Mayer Amschel Rothschild weet via het gebruik van postduiven dat Napoleon de slag bij Waterloo heeft verloren van de duke of Wellington. In London verspreidt hij echter het gerucht dat Napoleon heeft gewonnen. De koersen daalden scherp en leidden tot de Londense beurskrach van 1815. Toen duidelijk werd dat Napoleon toch verslagen was, veerden de koersen op en had Nathan een vermogen verdiend.
Was dit eerlijk? Handel met voorkennis was het zeker. Maar wanneer je gewoon je best doet om iets eerder te weten dan de rest van de markt is dat toch goed koopmanschap?
Ik denk dat in de komende jaren een van de belangrijkste, ethische vragen in de verzekeringsbedrijfstak gaat worden welke kennis is nog eerlijk om te gebruiken en welke niet?
Algoritmes worden steeds meer ontwikkeld. Menselijk gedrag valt daarmee steeds verder te voorspellen, waarbij op enig moment de grens van “kans” overgaat naar die van “statistische zekerheid”. En dan raak je de fundamenten van het verzekeringsprincipe. Dat fundament is dat er sprake moet zijn van een “onzeker voorval”.
Levensduur, gezondheidsontwikkeling, verkeersgedrag; de techniek ontwikkelt zich razendsnel om binnen “kansen” steeds beter de “statistische zekerheden” te herkennen.
Op het gebied van gezondheid stellen we als samenleving grenzen aan het gebrek aan “kans” door bijvoorbeeld voor de basisverzekering een acceptatieplicht bij wet vast te leggen. Vanuit dezelfde ethiek is binnen het Verbond in 1990 vrijwillig het (tijdelijke) Moratorium erfelijkheidsonderzoek overeengekomen.
De geschiedenis leert echter dat kennis en de ontwikkeling van de wetenschap zich lastig laten inperken. Dus de techniek om uit “kansen” “zekerheden” te destilleren zal blijven toenemen. Als aan de ene kant van het spectrum geen grens zit dan is het vanuit maatschappelijk oogpunt onvermijdelijk dat de grens aan de andere kant wordt gelegd. En dat is bijvoorbeeld de grens om verplicht bepaalde aangeboden risico’s tegen dezelfde voorwaarden te accepteren. Of een strikt verbod om bepaalde kennis te gebruiken bij het vaststellen van premies en acceptatiecriteria.
Ik denk te zien dat binnen de samenleving een afnemende bereidheid tot solidariteit bestaat. De druk om rendementen te behalen is bij veel financiële instellingen groot. Bij verzekeringen is het buiten de deur houden van de slechtere risico’s een effectief middel om het rendement van de bedrijfsactiviteiten te verbeteren.
Maar het gaat verder. Stel dat ik als verzekeraar twee klanten heb. Statistisch weet ik dat de ene klant blijft wanneer ik de premie verhoog, terwijl de andere klant op zoek gaat naar een andere aanbieder.
Wanneer ik dit dankzij mijn algoritmevrienden weet, is het dan eerlijk om alleen de premie te verhogen van de klant van wie ik weet dat die blijft? Fictief voorbeeld? Nee hoor. In Brexitland hebben ze er zelfs een naam voor “Loyale penalty”.
Grenzeloos commercieel gebruik van kennis over de toekomst treft per definitie de sociaal zwaksten in onze samenleving. Dat zal de maatschappij op termijn niet accepteren. De keuze is dus vrij simpel. Of de financiële wereld gedraagt zich en stelt zelf maatschappelijk acceptabele grenzen aan premiedifferentiatie, of de samenleving zal die grenzen gaan stellen.