Mijn taxatie is dat er in 2020 een zuivering plaats gaat vinden in het denken over de overlijdensrisicoverzekering. Niet alleen adviseurs, AFM en Kifid zullen uit hun comateuze toestand ontwaken. Het besef dat we ‘zo’ niet met de belangen van consumenten kunnen omgaan, zal breed doordringen en tot actie leiden.
Dit jaar wordt er voor meer dan 100 miljard euro aan nieuwe hypotheken afgesloten. Voor een fractie van dit bedrag krijg je tegenwoordig het Malieveld vol met boze mensen. Het totaalbedrag dat gepaard gaat met het afsluiten van een hypotheek is zo groot en imponerend dat de kleine consument – die een deel van dit bedrag op zijn schouders neemt – uit beeld raakt.
Iedereen ziet dat het adviestraject niet verloopt zoals we dat als samenleving met elkaar hebben afgesproken
Wetgever is duidelijk
Toch zijn de adviesregels kraakhelder: de adviseur die een consument adviseert over een hypothecair krediet, onderzoekt of de consument de lasten kan dragen. Ook wanneer het lot van overlijden, werkloosheid of arbeidsongeschiktheid een van de kostwinners treft. Maar de adviesregels gaan verder. De hypotheek zoals die uiteindelijk wordt afgesloten, wordt juridisch geacht te zijn conform het advies van de adviseur. Tenzij uit het dossier blijkt dat de adviseur op onmiskenbare, duidelijke wijze de klant heeft geadviseerd deze keuze niet zo te maken en helder heeft gemaakt wat de extra risico’s zijn als de consument zijn wens, tegen het advies van de adviseur in, toch doorzet. Veel duidelijker kan de wetgever niet zijn.
Dat is publiekrecht zult u zeggen. Klopt! Maar in het privaatrecht zal de prestatie van de adviseur getoetst worden aan de vraag hoe een ‘redelijk handelend en redelijk bekwaam adviseur’ in de gelijke situatie zou hebben gehandeld. Ik geef u op een briefje: de gemiddeld fatsoenlijke en redelijke bekwame adviseur kijkt in het kader van zijn advies over een hypotheek ook naar het risico van vooroverlijden. Zeker omdat de financiële gevolgen van het lot dat die aardige klant kan treffen voor minder dan de kosten van een Spotify-abonnement kunnen worden afgekocht.
Dit kan zo niet langer
Eind november mocht ik met opleiders, bestuurders van beroepsorganisaties en adviseurs om de tafel zitten. Mensen die de markt door en door kennen en door de jaren heen zich hebben ingezet om de kwaliteit van de financiële dienstverlening te verbeteren. Schokkend was de ervaring dat iedereen ziet dat het adviestraject niet verloopt zoals we dat als samenleving met elkaar hebben afgesproken. Zijn al die adviseurs dan onbekwaam en onbetrouwbaar? Nee hoor. Moeiteloos werden verschillende valide oorzaken genoemd: de klant die haast heeft; de auditor die de medewerker die wel zijn werk doet ‘pakt’, maar de collega die het risico wegschrijft laat gaan; besluitvorming van de NHG die tot het misverstand leidt dat ook de NHG de bijverbanden niet belangrijk vindt; geldverstrekkers die geen pijn meer in hun buik hebben over woningen die onder water staan… Er zijn dus redenen genoeg die de ongewenste situatie van doorgaan en niet over praten verklaren.
Het gaf mij veel vertrouwen om te zien dat deze mannen en vrouwen unaniem waren in hun oordeel: dit kan zo niet langer, dit moet snel anders; in het belang van de consument voor wie wij op aarde zijn! En dat is de reden dat ik denk dat we in 2020 een gedragsverandering zullen zien die leidt tot een zuiver advies voor ORV en AOV in het kader van hypothecair krediet. Het werd tijd!
Dit artikel verscheen op InFinance.nl d.d. 18 december 2019.