De oud-voorzitter van de AFM, Arthur Docters van Leeuwen, was en is een imposant figuur. In vergaderingen en bilaterale contacten wist iedereen dat je bij hem geen flauwekul hoefde te verkopen. Zoals een van de voorzitters van een beroepsorganisatie ontdekte toen die in het kader van de invoering van de Wfd, de voorloper van de Wft, zaken probeerde te traineren. De reactie van Docters van Leeuwen was messcherp: “De trein vertrekt nu. U mag op het station blijven staan. Dan stapt u de volgende keer dat de trein langskomt maar in”.
Recenter zagen we de waarnemend voorzitter, Theodor Kockelkoren, gedreven en overtuigd van zijn visie. In het kader van de Sire-campagne Doe eens lief – waarmee onaardige opmerkingen moeten worden bestreden – mag ik niet zeggen wat veel bestuurders echt dachten. Laat ik het daarom netjes zeggen: ze vonden Theodor lastig.
Twin Peaks
Wat niet ter discussie stond is dat de AFM bestaat en iedereen weet wat haar bestaansrecht is: beschermen van de belangen van de consument. Dat beeld klopt met de politieke keuze om binnen de financiële sector twee toezichthouders te hebben: het Twin Peaks-model. De Nederlandsche Bank voor het toezicht op de financiële stabiliteit van banken en verzekeraars en de Autoriteit Financiële Markten voor het toezicht op een juiste behartiging van de belangen van de klanten van die financiële instellingen. Iedereen beseft dat door deze tweedeling spanning kan ontstaan. Mooie rendementen zijn positief voor de solvabiliteit van de financiële instelling, maar minder goed voor de portemonnee van de consument.
Lijn van DNB
De vraag is of dit Twin Peaks-model nog werkt. Ik twijfel. Ik zie de AFM een terugtrekkende beweging maken in het rentederivatendossier. Een dossier dat banken tegen een miljard aan schade heeft bezorgd. Ik zie een AFM slaafs de lijn van DNB volgen in het beleid rondom aflossingsvrije hypotheken. Een beleid waarbij evident onvoldoende aandacht wordt gegeven aan de belangen van individuele consumenten. Ik zie een schimmige affaire rondom Conservatrix, waarbij het opnieuw de vraag is of de belangen van de consumenten voldoende bewaakt zijn. Ik zie bij Kifid een bulk aan klachten over boeterentes, risico-opslagen en rentemiddeling bij hypotheken, zonder dat ik enig spoor zie van beleid om deze klachten tegen te gaan.
Grommen en bijten
Ik zie veel waarvan ik te vaak denk: ik snap dit vanuit het perspectief van DNB. Maar ik snap niet waarom de AFM hierin meegaat. Daar denk ik over na. Natuurlijk is het lastig wanneer twee toezichthouders rollebollend met elkaar over straat gaan. Dat je afspraken maakt om te proberen tegengestelde beleidsopvattingen netjes achter de voordeur te regelen snap ik. Maar hoe ver moet dit gaan?
De AFM is toch de waakhond die de belangen van de consument moet beschermen? Een waakhond moet af en toe grommen en incidenteel bijten. Maar, wanneer de waakhond zich gaat gedragen als schoothondje van DNB, laten we dan niet langer de schijn ophouden en het Twin Peaks-model formeel begraven en beide organisaties in elkaar laten vloeien. Dat is dan helder en scheelt waarschijnlijk veel geld.
Deze blog verscheen eerder als column in am:magazine 47.