De AFM en DNB maken zich zorgen over de ontwikkeling van de solidariteit binnen het verzekeringswezen. Ik denk dat deze zorgen terecht zijn. Het aantal verzekeringsmaatschappijen daalt. De overblijvers worden groter en groter. Om de efficiency te vergroten vindt stroomlijning van het productassortiment plaats. Daarbij wordt gekozen voor de grootste gemene deler. Alleen al hierdoor wordt het voor mensen met afwijkende risico’s lastiger om verzekeringsdekking te vinden.
Gestimuleerd door de beschikbaarheid van grote massa’s data neemt ook de kennis en het gebruik van data-analyse toe. Hierdoor kunnen risico’s steeds beter vooraf worden ingeschat. Dit heeft als resultaat dat ook de acceptatievoorwaarden en in het verlengde daarvan de verzekeringspremie steeds directer één op één gerelateerd worden aan het voorliggende risico.
Deze individualisering van de acceptatievoorwaarden wordt nog eens versterkt door geautomatiseerde acceptatieprocessen die werken met algoritmes. Beslisregels die niet transparant zijn en in de kern tot doel hebben onderscheid tussen mensen te maken. Deze algoritmes kunnen zo ver gaan dat “het programma” meer weet over de klant dan de klant zelf, waarbij ervaringen uit het verleden maatgevend worden voor de toekomst. Verkeerde inzet van algoritmes leiden ertoe dat ik wel eens denk dat het liedje van Louis Davids “als je voor een dubbeltje geboren bent, word je nooit een kwartje” na ruim 80 jaar nog steeds geldt. Sociale selectie heeft zich ontwikkeld tot technologische selectie. Niet echt een vooruitgang om trots op te zijn.
Waar we ook niet trots op hoeven te zijn, is de constatering dat we leven in een tijd waarin politieke partijen die hun overtuiging vooral via hun middelvinger laten zien, opmerkelijk veel draagvlak blijken te kunnen mobiliseren. Hier zien we de politiek teruggebracht tot het behartigen van het eigen belang met ook hier het eindbeeld van afname van solidariteit.
Het is dan mooi om te zien dat een verzekeraar als ASR start met een campagne Dit is de tijd van doen. Een opvallend appèl om niet alleen maar te blijven praten wat we zouden moeten doen om de samenleving iets beter te maken, maar om op te staan en ook echt eens iets concreets aan te pakken. Langzaam maar zeker vult de site van ASR zich met mooie en lieve voorbeelden die laten zien hoe gewone mensen hier invulling aan geven. Mensen die in hun eigen leefomgeving door op te staan en iets te gaan doen de straat en wijk weer iets leuker maken. Dit is de tijd van doen is vooral een oproep tot verbinding en solidariteit.
Solidariteit betekent binnen ons werkgebied ook kritisch kijken naar de acceptatievoorwaarden en premiestelling. Natuurlijk moet er onderscheid zijn. Maar wel op de factoren die mensen zelf kunnen beïnvloeden. Of je in Bloemendaal gaat wonen of in een achterstandswijk in Den Haag is niet iets waarvan de gemiddelde Nederlander het gevoel heeft dat hij zelf die keuze maakt.
Meer aandacht voor solidariteit betekent ook dat we met een open geest naar het provisie-verbod moeten kijken. Dat vraagt van heel veel ego’s om even opzij te stappen. Om vervolgens open te staan om eerlijk de vraag te beantwoorden of het provisieverbod nu juist de mensen treft die het hardst advies nodig hebben. Niet alleen bij aanschaf van financiële producten, maar ook in de beheer fase.
Ik pleit er niet voor om, in het kader van meer aandacht voor solidariteit, terug te keren naar de ouderwetse provisie die teveel het karakter had van de worst voor de neus van de hongerige hond.
Maar er zijn alternatieven denkbaar. Of die ook echt werkbaar zijn in de praktijk? Dat is iets waar me met elkaar over zouden moeten praten. Niet met het doel om de eigen portemonnee ten koste van de ander te vullen. Wel om te kijken hoe we meer consumenten echte zekerheid kunnen bieden.
Deze blog verscheen op het New Financial Forum – Het platform voor de nieuwe financiële wereld!